Agraryzm to nie tylko doktryna ale przede wszystkim ruch społeczny. Agraryzm zakłada poszanowanie prywatnej własności i odrzuca drogę rewolucji. Agraryzm rozwijał się na przełomie XIX i XX wieku w Europie i również w Polsce. Postulował konieczność ewolucyjnej drogi przebudowy społecznej na zasadzie demokracji gospodarczej ze szczególnym uwzględnieniem interesów rolnictwa. Ideologia agrarystyczna w Polsce zdobyła popularność w latach trzydziestych XX wieku, a więc w okresie gdy miał miejsce wielki światowy kryzys gospodarczy, gdy w Niemczech rozwijał się faszyzm, a w Związku Radzieckim komunizm. Agraryści nie akceptowali żadnej dyktatury ani rewolucyjnych zmian, gdyż uważali, że rewolucja jak i dyktatorska forma rządów jedynie osłabia więzi społeczne i antagonizuje naród.
Do idei agraryzmu w swych programach nawiązywał ruch ludowy pod przywództwem Wincentego Witosa a później Stanisława Mikołajczyka.
Wówczas Ludowcy w swym programie pisali: „… Wolny wytwórca chleba, podstawy bytu ludzkiego, wszystko zawdzięcza sobie, swej pracy i współczynnej z nim przyrodzie, nikogo on nie wyzyskuje i nad nikim nie stara się panować, natomiast w pełni jest świadomy, że on właśnie największe dobro wytwarza na pożytek społeczności …”.
Rozwój społeczno – gospodarczy według agraryzmu, to ciągłe wypieranie starych form życia społeczno – gospodarczego przez formy nowe. Wszelki rozwój i postęp życia ludzkiego w myśl tej koncepcji winien odbywać się w harmonii z prawami przyrody, zgodnie z zasadą narastania doskonalszych form na istniejących już przeżytych czyli zgodnie z prawami ewolucji a nie rewolucji.
Przedmiotem zainteresowań agraryzmu jest przede wszystkim człowiek, jego potrzeby materialne, warunki pracy i życia a także otaczający go świat, rolnictwo, przemysł produkujący na rzecz rolnictwa, handel środkami i produktami rolniczymi, przemysł przetwórczy, usługi, nauka, oświata, kultura.
Jak pisze Stanisław Miłkowski /Agraryzm jako forma przebudowy ustroju społecznego, Kraków 1934 str. 43,44,49/ - „Założeniem agraryzmu jest stworzenie ustroju dostosowanego do natury ludzkiej i powiązanie człowieka z wynikami jego pracy. Tylko bowiem w takim wypadku forma ustrojowa może służyć człowiekowi i tylko wówczas będzie możliwość uskutecznienia w najwyższej mierze sprawiedliwości społecznej… Jednym z głównych założeń agraryzmu jest stworzenie formy gospodarowania dostosowanej do natury ludzkiej, tzn. aby człowiek był powiązany jakimikolwiek nićmi z wynikami swojej pracy ….. Człowiek w swej naturze ma dość głęboko wkorzeniony instynkt posiadania i zazwyczaj inaczej pracuje gdy ma świadomość, że owoce tej pracy przypadną w udziale jemu samemu …”. Agraryści chcieli by wszelka praca połączona z wyzyskiem została wyzwolona.
Zasadniczym celem agraryzmu było oparcie ludzkiej egzystencji na zorganizowanym społeczeństwie, przy poszanowaniu prawa własności i praw innych osób. Agraryzm dostrzega możliwość wykorzystania zjawisk przyrody do potrzeb człowieka oraz jego życiowych zamierzeń zgodnie z prawem natury.
Realne, spokojne spojrzenie na świat i życie ludzkie, wiara w człowieka i podkreślenie jego przyrodzonej skłonności do współdziałania w otaczającym świecie i w przyrodzie – oto dominujące cechy agraryzmu.
Szkoda, że dzisiaj partie nie nawiązują do tak szczytnych idei programowych .
„Ośmiel się być mądrym. Naśladuj naturę" S. Hahnemann